• Trafność wyników
• Tytuł
• Typ zasobu
• Źródło pochodzenia
• Data

Problem legalności działań Państwowego Banku Rolnego (artykuł, Ad Villam Novam)

Ze wstępu autora: W niniejszym artykule podejmujemy próbę oceny działalności instytucji bankowej Generalnej Guberni wykorzystującej aparat przedwojennego Państwowego Banku Rolnego – jednego z największych banków realizujących zadania wytyczone przez rząd II RP, tj. obsługi reformy rolnej w okresie międzywojennym. Jak się …

Związki funkcjonalne Natolina z wilanowską nieruchomością ziemską podczas II wojny światowej (artykuł, Ad Villam Novam)

Publikacja ta została opracowna na podstawie materiałów źródłowych z Archiwum Akt Nowych w zespole Rządu Generalnej Guberni oraz w Archiwum Muzeum Narodowego w Warszawie. Omawia ona dzieje wilanowskiej nieruchomości ziemskiej podczas II wojny światowej. Artykuł poszerza publiczną wiedzę na temat …

Ocena ważności sprzedaży nieruchomości ziemskich w Generalnym Gubernatorstwie na przykładzie wilanowskiej nieruchomości ziemskiej (artykuł, Ad Villam Novam)

W niniejszym artykule zostaje podjęta próba oceny podstaw prawnych i procedury sprzedaży nieruchomości ziemskich w Generalnym Gubernatorstwie (GG) wraz z analizą wpisów odzwierciedlających transakcję w księgach wieczystych i ich oceną pod kątem obecnego statusu prawnego nieruchomości w kontekście podobnych transakcji …

Warszawskie inicjatywy budowlano-artystyczne Augusta Aleksandra Czartoryskiego w świetle materiałów archiwalnych z Biblioteki Czartoryskich w Krakowie tom IV 2010 (artykuł, Ad Villam Novam)

Kolejny, czwarty tom Ad Villam Novam prezentuje materiały źródłowe dotyczące warszawskich inicjatyw budowlano-artystycznych księcia Augusta Aleksandra Czartoryskiego, głównie – choć nie wyłącznie – związanych z pierwszoplanową rezydencją stołeczną, jaką był pałac przy KrakowskimPrzedmieściu (w źródłach określany jako „Pałac przy Karmelitach” …

Akcja Wilanów/ Wilanów we wspomnieniach tom V 2011 (artykuł, Ad Villam Novam)

Prezentujemy Państwu kolejny odcinek relacji świadków i uczestników wydarzeń, rozgrywająych się w Wilanowie przed wybuchem i w czasie II wojny Światowej. W I tomie Ad Villam Novam opublikowano dziennik Wilhelma Osseckiego i „Pamiętnik Warszawiaka” Ilzy Glinickiej. Główną partię tej części …

Inwentarz Generalny 1696 z opracowaniem tom VI 2012 (artykuł, Ad Villam Novam)

Większość dotychczasowych publikacji na temat pałacu wilanowskiego koncentrowała się głównie na omówieniu jego koncepcji architektonicznej. Analizowane i dyskutowane były nawarstwienia kolejnych etapów przebudowy, treści ikonograficzne dekoracji malarskich i rzeźbiarskich, ich gama kolorystyczna. Przedstawiano administracyjne aspekty rezydencji w kontekście całego klucza …

Materiały dotyczące Sobieskich w Narodowym Historycznym Archiwum Białorusi w Mińsku (artykuł, Ad Villam Novam)

Pozornie wydawać by się mogło, że o historii rodziny Sobieskich napisano już wszystko i trudno będzie znaleźć nowe źródła w zbiorach, penetrowanych przez trzysta lat przez kolejne pokolenia badaczy. Tymczasem okazuje się, że także w tej materii los potrafi spłatać …

Jak w dawnej Rzeczpospolitej majętności zdobywano (artykuł, Ad Villam Novam)

Niejednemu i w dzisiejszych czasach nuży się dochodzić swoich racji po urzędach. Naszym, co bardziej krewkim przodkom również nie było to w smak. Ot taka lokalna szycha, pan chorąży żmudzki Kazimierz Jan Zaranek Horbowski chciał w 1698 r. wejść w …

Spory IchMci Panów Administratorów dóbr z klasztorami o pieniądze (artykuł, Ad Villam Novam)

Sprawna księgowość jest atutem każdej szanującej się firmy. Nie można takowej odmówić karmelitankom bosym ze Lwowa, które doskonale pamiętały o fundacji uczynionej na ich rzecz przez Jana III i Marysieńkę z dóbr żółkiewskich w wysokości 2100 zł., płatnych każdego roku …

Problemy w zamkowym ogrodzie w Żółkwi (artykuł, Ad Villam Novam)

Kłopoty z pracownikami to nie tylko zjawisko dzisiejszych czasów. Chyba stare jak świat, a przynajmniej sięgające połowy XVIII w. Z problemem tym przyszło się zmagać nieznanemu nam nawet z imienia zapewne ogrodnikowi, odpowiedzialnemu za ogród przy zamku żółkiewskim. Umiał pisać, …

Potrzebne dokumenty, tylko gdzie one są? (artykuł, Ad Villam Novam)

Sytuacje, w których wychodziło na jaw, że do jakiejś nagłej sprawy brakuje dokumentów, zdarzały się królewiczom Sobieskim dość często. Na ich usprawiedliwienie można powiedzieć, że nie tylko im. Zaczynała się wtedy wielka akcja szukania potrzebnych papierów. Z taką misją w …

Pani wojewodziny bełskiej, Elżbiety Sieniawskiej, starania o nabycie Tarnopolszczyzny (artykuł, Ad Villam Novam)

Elżbieta Helena Sieniawska (1669 lub 1670-1729) pochodziła ze znakomitego rodu. Będąc córką Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, w latach panowania Jana III marszałka wielkiego koronnego i Zofii Opalińskiej, była jedną z najbogatszych kandydatek do zamążpójścia. Do tego łączyły ją bliskie relacje z …

Rady JM Pana Stanisława Godlewskiego (artykuł, Ad Villam Novam)

Awantury pomiędzy królewiczami i ich matką o dobra pozostawione przez zmarłego Jana III nie były żadną tajemnicą. Sobiescy nawet zbytnio się z tym nie kryli. Nie trzeba było długo czekać, by przeciwnicy ewentualnej kandydatury Sobieskich do tronu zaczęli swary w …

Niepiękne rzeczy na króla Jana III w sekretnych kieszonkach (artykuł, Ad Villam Novam)

Chyba w całej Rzeczypospolitej nie było człowieka, który by nie zdawał sobie sprawy z niechęci, wręcz nienawiści, jaka panowała pomiędzy królem Janem III a wojewodą wileńskim i zarazem hetmanem wielkim litewskim Michałem Kazimierzem Pacem. Wielu zadawało sobie pytanie o jej …

Twierdza niezdobyta – Kamieniec Podolski (artykuł, Ad Villam Novam)

W 1691 r. starzejący się, podupadający na zdrowiu król Jan III ruszył na ostatnią swoją wyprawę przeciwko Turkom. Podobnie jak te wcześniejsze z okresu powiedeńskiego, i ta zakończyła się niepowodzeniem. Zniechęcony monarcha, przybity dodatkowo potężniejąca opozycją, ostatecznie porzucił marzenia o …

Szabla dla królewicza Jakuba (artykuł, Ad Villam Novam)

Jakże często zachwycamy się pięknem przedmiotów wykonanych w dawnych czasach, gdy nie dysponowano zaawansowana techniką. Jej brak rekompensowano dokładaną starannością o szczegóły, brakiem pośpiechu, byle tylko otrzymać produkt najwyższej klasy. Tak powstawała szabla dla królewicza Jakuba.Mikołaj Rola Janicki do Franciszka …

Sobiescy a Fond 694 w zasobie Narodowego Historycznego Archiwum Białorusi w Mińsku (artykuł, Ad Villam Novam)

Co mogą mieć wspólnego Sobiescy ze zbiorami archiwalnymi w Mińsku? Przecież tak na dobrą sprawę, w porównaniu z terenami koronnymi, ich kontakty z ziemiami Wielkiego Księstwa Litewskiego były znikome. A jednak przez siostrę króla Jana III Katarzynę wydaną za Michała …

Kochane pieniążki przyślijcie rodzice (artykuł, Ad Villam Novam)

Rodzice doskonale wiedzą, jak wiele pieniędzy kosztuje zapewnienie dzieciom dobrego wykształcenia. Niedawno ktoś policzył, że koszt wychowania dziecka w Polsce wynosi ok. 200 tys. zł. Z podobnymi problemami zderzali się w dawnej Polsce zasobni w grosz magnaci, co jeden z …

Walka wyborcza AD 1697 (artykuł, Ad Villam Novam)

Brutalna walka wyborcza. Jak zniszczyć przeciwnika? Wyciągnąć brudy z jego życia. Tak w 1697 r. starano się „załatwić” Maksymiliana Emanuela elektora bawarskiego, męża Teresy Kunegundy, córki Jana III. Zdanie o kandydatach Prawdziwe kochającego Syna Oyczyznę własną Matkę, NGAB, F. 694, op. …

Wstydliwa sprawa, czyli jak w Żółkwi pieniądze fałszowano (artykuł, Ad Villam Novam)

Pieniądze fałszowano, odkąd sięga pamięć. Czyniono to na różne sposoby. Wartość metalowych monet opierała się na ich wadze, a przede wszystkim na zawartości szlachetnego kruszcu. Prawo do bicia pieniądza rezerwowali sobie zazwyczaj panujący. Niekiedy specjalnymi przywilejami pozwalali na to niezwykle …

Ciąża jest, ojca nie ma – z życia obyczajowego mieszkańców Żółkwi (artykuł, Ad Villam Novam)

Ogromne dobra magnackie charakteryzowały się tym, że żyły w nich setki, a nawet tysiące ludzi. Różny był ich status: od zwykłych poddanych do dobrowolnie w nich osiadłych rzemieślników, kupców czy rolników, uprawiających ziemię. Właściciele dóbr próbowali wprowadzić pewne zasady funkcjonowania …

Troska królewicza Konstantyna o bibliotekę w Żółkwi (artykuł, Ad Villam Novam)

Jan III Sobieski lubił książki. W jakimś stopniu odziedziczył to po przodkach, sam zaś tę namiętność dodatkowo rozwinął. Wyraźnym tego śladem była pozostawiona przez niego bogata biblioteka. W latach 80. z woli króla przeprowadzono poważne prace remontowe na zamku w …

Cierpienie za cudze sprawki (artykuł, Ad Villam Novam)

Ponosić konsekwencje cudzych uczynków zdarza się aż nadto często na tym świecie. Szczególnie boli, gdy sprawcami cierpień są najbliżsi. Ubogą wdowę Falczychę z Jaworowa w tarapaty wpędził syn, który gdy dorósł, znikł któregoś dnia z domu, chyba wraz ze skromnym …

Znajomość języków a emerytura (artykuł, Ad Villam Novam)

Nie da się ukryć, że w dzisiejszych czasach wielu ludzi zamartwia się swoją przyszłością na emeryturze. A gdyby rządzący nagradzali specjalnym dodatkiem emerytów znających języki? Zawsze można wskazać jako przykład Jana III, na którego rozkaz administrator jego dóbr Samuel Orchowski …

Sprawa zaginionych butów (artykuł, Ad Villam Novam)

Pan Jakimowicz został wplątany przez organistę z farnego kościoła w Żółkwi w aferę z butami. W jej wyniku został bosy. Od zarządcy dóbr żółkiewskich Andrzeja Wolskiego domagał się, aby ten wartość butów potrącił organiście z wynagrodzenia i mu ją zwrócił. Jakimowicz …

Prezent weselny jako zachęta do służby (artykuł, Ad Villam Novam)

W czasach króla Jana III ceniono poddanych będących dobrymi fachowcami. Niezadowolony mógł zwyczajnie któregoś dnia zniknąć, czyli odejść. Niejaki Jacenty, człek młody, był dobrze zapowiadającym się złotnikiem. Właśnie w początku 1696 r. się żenił, co nie umknęło uwadze sług Jana …

Gramota osieroconych Stanów Rzeczypospolitej do cara Aleksego Michajłowicza z 1674 r. (artykuł, Ad Villam Novam)

11 listopada 1673 r. pod Chocimiem wojska koronne i litewskie dowodzone przez Jana Sobieskiego odniosły wspaniałe zwycięstwo nad 30-tysięczym korpusem tureckim dowodzonym przez Husseina Paszę. Wiktoria nie została jednak należycie wykorzystana z uwagi na postawę Litwinów. Dzień wcześniej we Lwowie …

Wasilij Michajłowicz Tjapkin, pierwszy carski rezydent w Rzeczypospolitej, i stosunki pomiędzy państwem polsko-litewskim a Rosją (artykuł, Ad Villam Novam)

Kontakty dyplomatyczne pomiędzy Państwem Moskiewskim a Polską i Litwą mają swoją długą historię. Z racji położenia geograficznego najwięcej kontaktów ze wschodnim sąsiadem miało Wielkie Księstwo Litewskie i to jego kancelarii powierzono utrzymywanie relacji. Intensywność kontaktów wzrosła szczególnie z końcem XV …

Pierwsze problemy Jana III z opozycją (artykuł, Ad Villam Novam)

Po odniesieniu wspaniałego zwycięstwa pod Chocimiem w listopadzie 1673 r. wojska polskie i litewskie ruszyły odzyskiwać zajęte przez Turków Ukrainę i Podole. Wkroczyły również do Mołdawii, gdzie zajęły kilka kluczowych fortec. Ich opanowanie miało w zamierzeniach Jana Sobieskiego uniemożliwić Turkom …

Supliki poddanych z dóbr Sobieskich (artykuł, Ad Villam Novam)

Kwerendy prowadzone w Narodowym Historycznym Archiwum Białorusi w Mińsku pozwoliły dotrzeć do wielu bardzo ciekawych materiałów wzbogacających naszą ogólną i szczegółową wiedzę o rodzinie Sobieskich i funkcjonowaniu ich rozległych, rozrzuconych po Rzeczypospolitej majętności. W badaniach nad nimi bardzo często da …

Pierwsza gramota Jana III do cara Aleksego Michajłowicza (artykuł, Ad Villam Novam)

Elekcja nowego króla w 1674 r. rozpoczęła się 19 maja. Nazajutrz, z uwagi na niedzielę, procedurę przerwano, a w poniedziałkowe popołudnie zabrzmiało w podwarszawskiej woli zgodne „Vivat Joannes Rex”. Dla elekta sprawą najważniejszą była obrona kraju przed śmiertelnym zagrożeniem, które …

Pretensje duchownych żółkiewskiej kolegiaty (artykuł, Ad Villam Novam)

Wzniesiony w latach 1606–1618 z inicjatywy hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego kościół w Żółkwi miał być miejscem wiecznego spoczynku członków jego rodziny, a także świadczyć o ich militarnych dokonaniach na służbie Rzeczypospolitej. I rzeczywiście – niedługo po oddaniu kościoła do …

Jak z chłopców robiono tkaczy (artykuł, Ad Villam Novam)

Olbrzymie dobra magnackie powinny przynosić dochód. To wiedział każdy magnat i oczekiwał, by do jego szkatuły regularnie spływała z nich brzęcząca gotówka. W jednych dobrach udawało się to lepiej, a w innych gorzej. Wiele zależało od zaangażowania magnata w sprawy …

Jak wojsko koronne z kontystami wojowało (artykuł, Ad Villam Novam)

W czerwcu 1697 r. po raz trzeci w historii doszło w Rzeczypospolitej do rozdwojonej elekcji. Część zgromadzonej pod Warszawą szlachty poparła spokrewnionego z francuskim domem panującym Franciszka Ludwika Burbona, ks. de Conti, część zaś – elektora saskiego Fryderyka Augusta z …