• Trafność wyników
• Tytuł
• Typ zasobu
• Źródło pochodzenia
• Data

Michał Anioł II (artykuł)

Michał Anioł Buonarroti zdominował swą epokę. Ale rychło znalazł się ktoś, kto odrzucił jego dziedzictwo. I też miał na imię Michał Anioł. Caravaggio. Krając poprzednią koszulkę, nadmieniłem (oj, chyba zasugerowałem, co i lepiej), że wielkim motorem malarstwa barokowego był północny duet …

Sieroce serca (artykuł)

Na studiach historii sztuki na Uniwersytecie Aleksandryjskim (to prawidłowa nazwa, nie wiedzieć czemu zniesiona) w Warszawie nauczyłem się dużo, a nawet bardzo dużo. Niekoniecznie dlatego, że naszą kadrę instytutową charakteryzowały jakieś dzikie pasje pedagogiczne, bo co to, to nie – …

Dwaj panowie B. (artykuł)

Byli już dwaj panowie R., teraz przyszła kolej na dwóch panów B. Kto wie, może będzie w przyszłości pan C.C., ale na pewno nie pani C.C. Nie będę pisał o Claudii Cardinale. Zasadniczo miasto zakłada się raz a dobrze, jak choćby …

O ludziach i paralaksach (artykuł)

Mam wrażenie, że w sprawie tworów artystycznych powstałych przed XIX w. na ziemiach, które uważamy za polskie, istnieją dwa tropy terminologicznie: jeden z nich wychodzi z tezy, iż jest to sztuka polska, drugi – że jest to sztuka w Polsce, …

Paulina i Prozerpina (artykuł)

Słowo „galeria” – chyba zawsze niejednoznaczne (skądinąd, znał kto kiedy jakieś jednoznaczne słowo?) – wciąż nabiera nowych znaczeń. I to nabiera – że tak powiem – burtami, skoro na jednym ze sklepów zauważyłem szyld: Galeria Wypieków. No, ale tak to …

Czerwona galeria (artykuł)

Wynalazcą malarstwa abstrakcyjnego był zapewne pewien duński malarz, przyjaciel Sørena Kierkegaarda. Obraz ten nazywa się „Żydzi przechodzący Morze Czerwone” i jest pierwszym nabytkiem galerii czerwonych obrazów, którą zaczynamy gromadzić dla zorientowania się w wartości gatunkowych podziałów malarstwa. „Koszulka Dejaniry” – Czerwona …

Krowa barokowa (artykuł)

Bez wątpienia to nie Rembrandt a krowa jest symbolem barokowego malarstwa w Holandii. Późnej zastąpią ją słoneczniki.Malarstwo holenderskie epoki baroku jest po brzegi wypełnione wizerunkami zwierząt jadalnych, choć z jednym wyjątkiem, tzn. psa. Można też mówić w tym kontekście o …

Zamach w Vaux, czyli o przyprawianiu gęby (artykuł)

Kilka razy pisałem pod tym nagłówkiem o d’Artagnanie, ale to przecież najsłynniejszy bohater epoki baroku, co więcej, ten facet nie zawodził nigdy. W ostatnich felietonach jakoś nie mogę odczepić się od trzech, a właściwie czterech muszkieterów, najbardziej popularnych bohaterów barokowego świata. …

Bania i Waza (artykuł)

Trudno uwierzyć, lecz notoryczne pijaństwo, dziś u nas niezmiernie rzadkie, było poważnym problemem dla barokowych elit. Jak wszyscy wiedzą, zawsze były sobie dwa baroki. Odrywając się na jeden felieton od sztywnej historii sztuki, mogę powiedzieć, że w ojczyźnie naszej, Polsce, był …

Większe mniejsze malarstwo (artykuł)

Józef Brandt był to ktoś, prawdziwy Sienkiewicz polskiego …

Na zaczarowanej wyspie (artykuł)

Przepadam za Molierem, a już byłbym w siódmym niebie, gdybym mógł obejrzeć „Świętoszka” na zaczarowanej …

O prostocie (artykuł)

Pewni ludzie (w tym sensie, że niektórzy, a nie zaufani) twierdzą, że śp. barok był stylem – że się tak wyrażę – wszechogarniającym. Rzecz jasna, nie oznacza to, że ogarniał również obyczaje miłosne wsi podhalańskiej (wsi spokojna, wsi wesoła…), gdyż …

Jak łatwo być żołnierzem, żołnierzem (artykuł)

W dobie baroku wrzały srogie wojny, przy czym wiek XVII był chyba jednym z najgorszych w dziejach. Mam czasem dziwne wrażenie, że w blasku mecenatu i talentów literackich Jana III (choć tu lepiej mówić o Janie Sobieskim, gdyż to nie Wiedeń, …

Goło i wesoło (artykuł)

W pracowni Rembrandta, znanego malarza holenderskiego zdarzyła się ongi mała wesoła draka. Rembrandt to postać prawdziwie osobliwa, zresztą dość często goszcząca pod tą koszulką. Już samo imię, niezwykle rzadkie i niezwykle germańskie zapowiadało kogoś wyjątkowego. Nota bene, niektórzy niemieccy „znawcy przedmiotu”, …

Kura i tortura (artykuł)

Dla higieny egzystencjalnej trzeba czasem popisać o jakichś makabrach, bo inaczej mogłoby się wydawać, że autor uważa panowanie człowieka za jakiś raj, albo coś w ten deseń. No to ździebko o torturach.Od razu można zadać pytanie o definicję tortur, bo …

Kopuły, kopułki i fidrygałki (artykuł)

Będzie trochę o kopułach, bo też barok to chyba najbardziej kopulasty ze wszystkich stylów. Jakkolwiek najsłynniejsza kopuła – florencki twór genialnego Filippa Brunelleschiego – jest niewątpliwie renesansowa. Ba, to symbol architektury quattrocenta. Każdy, kto kiedykolwiek patrzył na Rzym z wysoka …

Krzywe jest proste (artykuł)

Walka między gotykiem a barokiem wrzała na całym kontynencie, też w Polsce. Rzekomo było to starcie tego, co proste, z tym, co krzywe. Ale przecież wiemy, że Bóg pisze krzywo po liniach prostych. Przy odrobinie historycznej wyobraźni można sobie przedstawić dzieje …

Sen o szpadzie (artykuł)

Z lektury „Trylogii” nieśmiertelnego Henryka Sienkiewicza nieodbicie wynika, że głównym zajęciem barokowej szlachty w Polsce było pojedynkowanie się, zwłaszcza na broń białą. W sztuce fechtunku (właściwie nie sztuce, lecz co najwyżej rzemiośle) celować miała zwłaszcza szlachta ruska, która w osobie …

Czerwony koń, czerwony koń (artykuł)

W tych felietonach bawiliśmy głównie w Rzymie, co nie dziwota, boć tam począł się barok i tam bije jego serce, przynajmniej jeśli chodzi o architekturę. Ale prędzej czy później trzeba zrobić sobie wakacje od Rzymu, przenieść się gdzie indziej – …

Nie tylko Beatrycze (artykuł)

Czasem bywa tak, że ohydna zbrodnia robi zawrotną karierę literacką. Zasadniczo ta koszulka jest dość pogodna i optymistyczna, tak jak pogodna i optymistyczna była epoka baroku. Czasem wszakże trzeba opowiedzieć coś niemiłego, spojrzeć prawdzie w oczy i uszy, gdyż niejeden z …

Srebrna lama (artykuł)

To nie będzie o zwierzakach, ani o lamach, ni o alpakach. Będzie o Kmicicach, Bohunach i kostiumach, takoż …

Kardynał i walet (artykuł)

Niesłychane, ale zdarzyło się tak, że pierwszy minister króla Anglii zakochał się w królowej Francji, ba, dał temu namacalny wyraz. Owładnięty nieodpartym uczuciem do „Trzech muszkieterów” jeszcze raz przywołam cienie tych czasów i kontekstów, tym razem kładące się blisko, bardzo blisko …

I bum! (artykuł)

W złą pogodę każdy współczujący człowiek z przyjemnością okryłby rzymski posąg Marka Aureliusza płaszczem. A my możemy – księcia Józefa. „Entrata” – to słowo zdaje się coraz bardziej przyciągać uwagę tłumów, również za moim, pardon, wstawiennictwem. Oznacza ono (oczywiście w przybliżeniu, …

Zimno, bo zima (artykuł)

Barok, którym zajmujemy się tutaj z ramienia muzeum, jest – zwłaszcza jeśli chodzi o malarstwo – rozpoznawany jako styl „gorący”. Jeśli kogoś razi ten termin termiczny (terminus termicus), tego upewniam, że ma on mniej więcej tę samą moc objaśniającą, co …

My Magnificent Five (artykuł)

Wychodząc naprzeciw tłumnym żądaniom naszego społeczeństwa, postanowiłem wreszcie ujawnić moje gusta. Oto moja pierwsza piątka barokowych arcydzieł. Święta, święta i po świętach – w sumie nie było tak źle. Jednakże już idzie na nas coś o wiele okropniejszego, tzn. nowy rok. …

Keine ficki, ficki today (artykuł)

Tak to już jest, że w sztuce, zwłaszcza malarskiej, liczy się nie tylko „soul” – jest również „body”. Co prawda, nie może być go za dużo, bo sztuka może stracić swoje uduchowiające funkcje. Zdaje mi się – nie wiem, czy ktokolwiek …

Półwidne, półprzesłonięte, nieziemskie… (artykuł)

Choć zwykle tego nie widzimy, Henryk Sienkiewicz miał lepsze oko do barw niż jakikolwiek inny powieściopisarz polski.Chyba nie raz mówiłem, że Alexandre Dumas (ojciec) i Henryk Sienkiewicz to główni odźwierni mojego XVII wieku, mojej epoki baroku. Rzecz mało ważna, ale …

Chabrowa papuga (artykuł)

Ogromnie lubię paryskie muzeum Jacquemart-André i to wcale nie dlatego, że wiszą tam i Botticelli i Rembrandt.Jeśli bym miał powiedzieć coś istotnego o sobie (od czego Boże zachowaj) to tylko to, że jestem starym szczurem muzealnym przebiegającym korytarze muzeów i galerii w poszukiwaniu …

Wiadro zadrą (artykuł)

Nie każdy wie, że jednym z najbardziej emocjonujących motywów literatury barokowej było… …

Cherchez la femme! (artykuł)

Byłoby świństwem graniczącym z barbarzyństwem, aby ten barokizujący felieton wywikłał się z obowiązku oddania czci najwspanialszej powieści opisującej barokowe czasy – „Trzem muszkieterom” Alexandra Dumasa. Szczególnie że nie tak dawno prochy tego geniusza spoczęły tam, gdzie dawno spoczywać powinny – …

Nos (artykuł)

Rzecz naturalna, że jakaś tam przygarść moich „barokowych” felietonów traktuje o Francji, gdyż kraj ten w pewnej chwili …

Kawaler komplementu (artykuł)

Wielki artysta Gianlorenzo Bernini był nie mniejszym …

Nie warkocz, Bereniko (artykuł)

Jakiś czas temu wilanowskie muzeum wydało miłą książeczkę. Dominika Walawender-Musz i Artur Janda opisują w niej „Mysterium Cosmograficum …

Sposób na wnuka (artykuł)

Nie jest to może całkiem barokowy rys biograficzny, ale z pewnością pół, a już na sto dwadzieścia procent ćwierćbarokowy.Co prawda zamierzałem napisać coś głębokiego o samej naturze baroku, ale pogoda dziś jakaś taka, że trzeba zwrócić się ku lżejszym tematom. …

Drużyna się nie zagina (artykuł)

Z okazji mistrzostw Europy w futbolu naród nasz prawowierny ogarnęła czasowa wariacja. Mnie też (...). Ułóżmy więc barokową …

Baba I: broda neapolitańska (artykuł)

Hiszpan Jusepe de Ribera namalował dziwną babę, my mamy babę polską, drożdżową i jest ona o wiele smaczniejsza. Niech tu trochę będzie o babach, choć po prawdzie trudno w naszej epoce znaleźć nadmierną liczbę geniuszek (dobrze mówię po nowemu, co nie?) …

Wersalska polis (artykuł)

Nic na to nie poradzę, ale Ludwik XIV i jego Wersal to dla mnie ucieleśnienie barokowego …

Prawdziwy wandalizm (artykuł)

Wielu polskich kronikarzy od dawna uważało, że Polacy mają wandalskie korzenie. Ja tam nie chcę być Wandalem, ale …

Scena balkonowa (artykuł)

Nic na to nie poradzę, ale uwielbiam muzea, to dla mnie zawsze najciekawsza część miasta, bo też stosunkowo …

Słowo o Scarronie (artykuł)

Od czasu do czasu trzeba przypomnieć jakiegoś zapomnianego pisarza doby baroku. Na dziś niech to będzie …

W imię boże (artykuł)

Niektórzy mówią, że barok był prosty, inni zaś, że zawiły. W sumie diabli wiedzą. Dla pewności opowiedzmy więc pewną barokową historię. Epoka baroku, odmiennie od poprzedniej, renesansowej (zwłaszcza że na epokę Odrodzenie nieco za krótkie), ma opinię strasznie sfanatyzowanej religijnie. Może …

Gesta Dei per Francos (artykuł)

Tytuł może być dziwaczny, bo pochodzący z czasu wypraw krzyżowych, jednakże na początku XVII wieku, podobnie jak podczas oblężenia Antiochii, Francuzów uratowała Opatrzność… Jeden z moich znajomych napisał był w pewnym piśmie dobry tekst o misiach, np. Colargolu, Paddingtonie, etc., etc. …

Łyk Węgrzyna (artykuł)

Stefan Batory dobrym był generałem, czy zaś dobrym królem? To sprawa …

Dudy w miech (artykuł)

Górna Szkocja może i nie jest ojczyzną baroku, lecz przypuszczam, że jest on mocno zakorzeniony w rodzimej …

Pompon i dzwon (artykuł)

Człek zwyczajny, ot taki sobie Polak, czasem spotyka zjawiska niezwykłe, np. tatra w czeskiej …

Nieznana noga Katarzyny (artykuł)

Jak się dobrze przyjrzeć spod galimatiasu kolorów i konturów Frenhofera z „Nieznanego arcydzieła” Balzaca wystaje kobieca noga. I …

Pierwszy koncert w Pacunelach (artykuł)

Około połowy XVII wieku wiedza o kulturze i sztuce była słabo rozpowszechniona w drobnych miejscowościach na Litwie. Przynajmniej …

Potłuczone Wazy (artykuł)

Polsko-ukraińskie swary o przeszłość nie powinny przysłaniać prostej prawdy, że na naszych konfliktach korzystała zawsze Rosja. Epoka baroku to czas królów elekcyjnych, jakkolwiek poprzedni, których nie nazywamy elekcyjnymi, niekoniecznie (koniecznie nie) byli dziedziczni. Jednakże wiele im się hurtem wybacza, zapewne dlatego, …

Hej, odleciał ptaszek (artykuł)

W czasach nowożytnych francuski dwór królewski był bardzo rozwydrzony, pod dojrzałym przewodnictwem kolejnych monarchów. Tallemant des Réaux był rekordzistą świata w konkurencji plotki, bogatym mieszczuchem nieustannie nasłuchującym odgłosów z królewskiego dworu, nawet dość odległych w czasie przeszłym dokonanym. Nie powiem, że …

Hop, szklankę piwa (artykuł)

Nikogo z ludzi światłych nie trzeba chyba przekonywać, że piwo – podobnie, jak muzyka – łagodzi obyczaje.Spór między piwem a winem trwa od niepamiętnych czasów, bo też oba trunki egzystują od czasów niepamiętnych. Co prawda nie wiem, jak wyglądało wino …